Het slavenregister van Curaçao is vanaf vandaag digitaal te raadplegen. Het initiatief is onderdeel van een onderzoek naar de invloed van slavernij op de levens van volgende generaties. Historicus en hoofdonderzoeker Coen van Galen van de Radboud Universiteit hoopt dat de kennis bijdraagt aan meer begrip over het verleden van Nederland.
Het slavenregister van Curaçao bevat informatie over personen die van 1839 tot de afschaffing van de slavernij in 1863 eigendom waren van particuliere slaveneigenaren op Curaçao. Per persoon worden de voornaam, het geboortejaar, de naam van de moeder en de naam van de slaveneigenaar vermeld.
Het gaat in totaal om dertienduizend namen van slaafgemaakten en ruim tweeduizend namen van slaveneigenaren. Daarnaast bevat het register ook informatie over geboortes, sterfgevallen en de handel in mensen. Curaçao bleef ook in de negentiende eeuw een centrum van kleinschalige internationale slavenhandel.
Ook worden de emancipatieregisters van 1863 online gezet. Dit zijn de registers van mensen die per 1 juli 1863 vrijkwamen uit slavernij. Dit zijn belangrijke aanvullingen op het slavenregister, omdat daarin de achternamen staan die mensen in 1863 hebben gekregen. Slaafgemaakten mochten geen achternaam hebben, wat onderzoek naar deze groep aanzienlijk bemoeilijkt.
Verhoor Tula 1795
'Het is belangrijk om te snappen hoe slavernij ontstond'
"In Nederland wonen heel veel mensen die op de een of andere manier afstammen van mensen die in deze boeken worden genoemd", legt historicus Cees van Galen van de Radboud Universiteit uit. "Het gaat dan om de mensen in slavernij, maar ook om de slavenhouders."
Velen van hen willen graag meer leren over hun verleden. Dat was tot nu vrijwel onmogelijk, doordat de registers niet gemakkelijk online te raadplegen waren. "Maar het is ook heel belangrijk dat we ons realiseren welke rol slavernij in de Nederlandse geschiedenis heeft gespeeld. En vooral hoe het systeem kon ontstaan. Je kan niet mensen in slavernij brengen als je de ander op de een of andere manier ziet als minderwaardig."
Nederlandse slavenregistratie is uniek in de wereld
Hoewel de slavernij in 1863 werd afgeschaft, verdween het idee dat de voormalige slaven minderwaardig zouden zijn niet volledig uit de samenleving. "De recente opleving van de Black Lives Matter-beweging is ook in dit licht te zien", schetst Van Galen. "Het register is een eerste deel van een groter onderzoek naar de vraag in hoeverre levens van mensen die afstammen van deze groep minder kansen in het leven hebben gekregen. We willen onderzoeken of die achterstand nog steeds doorwerkt in de levens van de huidige generatie nakomelingen."
Nederland heeft in dit opzicht unieke informatie tot zijn beschikking. De registratie van slaven in Curaçao kwam voort uit een overeenkomst met het Verenigd Koninkrijk na de Franse bezetting van Nederland in het begin van de negentiende eeuw.
De Britten wilden Nederland de koloniën teruggeven op voorwaarde dat er een einde kwam aan de Hollandse trans-Atlantische slavenhandel. Uit deze belofte volgde mede de registratie van slaafgemaakten. In bijvoorbeeld de VS zijn dergelijke gegevens nooit vastgelegd.
'Kennis uit register belangrijk voor lessen of discussie'
Van Galen merkt dat er veel interesse voor de informatie in het register is. "Ogenschijnlijk is het een lange lijst met namen", legt de historicus uit. "Maar wie de moeite neemt om iets verder te kijken, kan hier heel veel informatie uit halen om te snappen wat slavernij was en hoe die de levens van zoveel mensen heeft beïnvloed. Mensen kregen geen achternaam, hun vader werd niet geregistreerd. Kinderen werden niet als één gezin samengevoegd. Dat soort details vertellen heel veel over het systeem en de manier waarop we toen tegen deze groep mensen aankeken."
Het register is ook beschikbaar voor docenten, zodat zij daar lessen over het slavernijverleden van Nederland aan kunnen ophangen. "Om een maatschappelijke discussie over een moeilijk, beladen onderwerp als dit te kunnen voeren, heb je eerst feiten nodig. Dit zijn die feiten. En die leren ons ook dat de geschiedenis nooit zo eenzijdig of zwart-wit is als veel mensen wel willen denken."
Het slavenregister en de emancipatieregisters van Curaçao worden op maandagmiddag online gezet, omdat 17 augustus Tula-dag is. Op die dag wordt de grote slavenopstand van 225 jaar geleden herdacht.
De slaafgemaakte Tula weigerde samen met anderen aan het werk te gaan op de plantage Kenepa op het eiland. Hij werd vanwege deze opstand ter dood veroordeeld.
---
Informatie over het register: https://www.nationaalarchief.nl/beleven/nieuws/curacaose-slavenregister-en-emancipatieregisters-vanaf-1600-uur-online
Bron: https://www.nu.nl/binnenland/6071330/nederlanders-kunnen-in-online-curacaos-slavenregister-voorouders-zoeken.html